Lladd fy ngherddi

Yn creu, yn gweu, y geiriau’n delweddi,

ond yn ôl y beirniaid, nid ydynt yn gerddi –

sy’n canu, na’n dangos dealltwriaeth gan fardd,

ag o’r cylch breintiedig caf fy ngwahardd.

 

Fod fy ngwaith yn amrwd, nid oes amheuaeth,

a ni fydd yn llwyddo yn yr un gystadleuaeth,

ond i mi, o leiaf, maent yn llawer mwy siriol,

na ‘r cerddi a dyfarnir ei bod yn rhagorol.

 

Mae’r cerddi cyhoeddedig sy’n canu i chi,

Yn anffodus yn ddiflas ac yn ddirgelwch i mi.

Delwedd ni ddaw, dim ond geiriau mydryddol,

Wedi ei gosod yn fedrus mewn siâp arddulliadol.

 

Efallai mai anwybodaeth o’r grefft o farddoniaeth,

Sy’n rhannol gyfrifol am fy niffyg dealltwriaeth,

Ond yn wir i chi dyna yw’r profiad cyffredin,

Gan na hastudiwyd mynegiant ymysg fy nghynefin.

 

Ac felly rwy’n sidro fod gwell i mi beidio,

Newid fy steil rhag i mi niweidio,

yr hyn sy’n arbennig i’m waith wyddost ti,

y cerddi pob dydd sydd yn bleser i mi.

 

Cyhoeddwyd yn wreiddiol yng nghylchgrawn ‘Tu Chwith’ (Cyfrol 30, Thema: ‘Na!’)/ Originally published in the journal ‘Tu Chwith’ (Issue 30, Theme: No!)

Read Full Post »

‘08

Yng nghysgod yr eglwysi,

uwchben y fferyllfa,

rwy’n brysur yn gwastraffu fy mywyd.

Rhannu’r diwrnod hefo’r sŵn a’r mwg,

bodoli am ddeng mlynedd.

Daw’r teitl diystyr ‘dim-wyth’ i’m plith,

offer adeiladu a’r siang-di-fang;

anrhydeddu’r meddwon-penwythnosol,

a’r strydoedd drewllyd yn ei sgil.

Fuont wrthi’n paratoi cofia,

canolfannau siopa crand ag ‘apartments’ iypiaidd;

piti nad oes neb i’w lenwi,

 nag i dalu’r prisiau Llundeinaidd.

“Ys gwn i pam nad yw’r graddedigion yn aros?” meddent,

 ia – ys gwn i wir!

Fuont wrthi hefyd yn ‘achub’ difrod Banksy,

y gath a’r llinellau hyll yn ‘celf’,

yn ôl rheini sy’n byw mewn cymdogaethau parchus,

 a ddim yn gorfod rhannu stryd.

Mae’r porth lliwgar yn Nhref-Tsieina,

yn cynnig testun siarad diwylliannol cyfleus;

ffotograffau deniadol i’r twristiaid,

ond ni welwch wynebau Tsieineaidd,

ymysg ddathliad ddawns y ddraig.

Y gymuned ymdeithwyr a’i hanwybyddwyd,

nes y chwiw ‘ddathlu-diwylliant’ ffug;

a gyda hyn yr ymddiheuriad hwyr,

am erchyllterau’r llosgaberth Affricanaidd.

Y ddinas lle na ddaeth y ‘steddfod,

er cof am frad Tryweryn;

mae’r Braddocks wedi hen ddiflannu,

ond ni chawsom eto ein cofeb cerflun.

Cymhleth fu’r perthynas rhyngom,

 a fuodd son am ymddiheuriad,

piti fod e’n ddiffyg dilysrwydd,

a mantais wleidyddol oedd ei phrif nod.

Yn wir y mae yna ddiwylliant unigryw,

yn fyw ar lannau’r Mersi;

Hiwmor ysmala a thafodiaith hwylus,

pwyslais ar gymuned a phwysigrwydd charedigrwydd.

Ond ni fuodd y rhain yn rhan o’r llinyn mesur penderfynol,

Nag yn rhan o’r ‘masterplan’;

ail-fowldio’r ddinas yn ddelw’r teitl tra chwenychedig,

cyfalafu diwylliant a’i newid – er gwell?

Siŵr na welodd y beirniaid ffiniau’r ddinas,

lle mae tlodi’n aruthrol a’r felan yn codi.

Yn fan hyn o leiaf, mae’r trigolion yn saff,

rhag crafangau’r statws flwyddyn.

Yma mi fydd pob dim fel ag oedd hi,

trwy ffars ‘ddim-wyth’, ag tu hwnt.

 

Cyhoeddwyd yn wreiddiol yng nghylchgrawn ‘Tu Chwith’ (Cyfrol 29, Thema: ‘Dinas’)/ Originally published in the journal ‘Tu Chwith’ (Issue 29, Theme: ‘City’).

Read Full Post »

Mangreoedd Iachus

Bu ffwdan yn Y Grapes nos Sadwrn:

“Dim ‘smygu yn y mangre” meddai’r tafarnwr – “Pardwn?”

“Ers Awst yr eilfed, chi heb ‘di clywed?”

“naddo” meddent, gan gymryd llymed.

 

“Sigaréts a baco, wedi ei banio,

anghyfreithlon bellach i chi ei danio”.

Smocwr sigaréts yn dal ei focs yn syn,

bacwr yn gwgu gan fodio’i dun.

 

“Dim ysmygu yn y mangre?

Rargor fydd y lle ‘ma’n wagle!

Fydd y ‘smygwyr i gyd yn cadw draw…”

“Lol botes, gânt nhw fynd i’r glaw.”

 

Rhai’n cwyno na allent ddallt yr arwydd,

gan nad yw mangre yn air cyfarwydd,

William Morgan ai fêts, medde nhw,

oedd dwytha’ i ddefnyddio’r hen air cw.

 

Ond mae’r rheol wedi ei basio,

a dyna ddiwedd ar y ffagio,

pob tafarn, bwyty a man cyhoeddus

pob mangre y nawr yn lle mwy iachus.

 

Cyhoeddwyd yn wreiddiol yng nghylchgrawn ‘Tu Chwith’ (Cyfrol 27, Thema: ‘Newid’), o dan y teitl golygyddol: Anadlu’n Iach/ Originally published in the journal ‘Tu Chwith’ (Issue 27, Theme: ‘Change’) under the edited title: Anadlu’n Iach)

Read Full Post »