Limrig y gwrthryfelwr difodiant

Dyma fy limrig yn ymateb i’r llinell (gyntaf) a rhoddwyd yn Eisteddfod Genedlaethol Llanrwst, at gystadleuaeth ‘Limrig y dydd’, 6^ed Awst 2019.

Ddysgais sut i sgwennu limrig ar fore’r 5^ed o Awst, am 11yb, mewn gweithdy dan arweiniad Eurig Salisbury, dan nawdd Llenyddiaeth Cymru – rhan o raglen Tŷ Newydd ar daith.

Diolch hefyd i Geraint Lovgreen a Siôn Aled Owen am gyngor, ac i Nic Dafis am ysbrydoliaeth.

 

Limrig y gwrthryfelwr difodiant

Oes rhywun yn rhywle yn credu

ein bod ni mewn pryd i weithredu

i drwsio’r niwed

a wnaed i’r blaned

fydd raid i ni gyd cydweithredu

Read Full Post »

Brwydr y Tafodieithoedd…

Ar y 27ain o fis Chwefror 2018, cyhoeddwyd fy ngherdd am tafodieithoedd ar blog y cyfnodolyn llenyddol ‘Y Stamp’.

Read Full Post »

Awr y blaidd

Mae’r noson yn araf

Tic, toc, tic, toc.

Un o’r gloch, dau, tri –

a dyma fe’n cyrraedd;

awr yr anhapus

pan ni ddaw cwsg

waeth bynnag a wneir.

 

Ddaw’r blaidd ar amser

noson ar ôl noson

pob tro yn brydlon.

Tic, toc, tic toc.

Yr union awr pob noson

i fy mhoenydio’n gyson –

Mami blaidd, a’i tri fychan

yn crafu wrth ddrws

fy isymwybod.

 

Mewn cawell o dristwch

yn disgyn i’r tywyllwch.

Yna mae’n gwawrio

a daw cwsg dwfn

annaturiol

i gymylu’r ymennydd

trwy’r dydd

ar ôl deffro.

 

Tic, toc, tic, toc.

Pob munud yn boenus

trwy’r dydd, a’r nos.

Alla’i ddim dioddef

ddim ‘chwaneg.

Rhaid datrys

y drafferth

sy’n fy nghadw’n

y penbleth –

y cylch o ddioddef,

druenus, hyn.

 

Cafodd y gerdd yma ei hysgrifennu ar gyfer cyfrol Gaeaf 2010 (141) Taliesin ar y thema ‘Mathemateg’. Ni dderbyniwyd ac nid yw e wedi ei cyhoeddi ninlle arall/ This poem was written for the Winter 2010 (141) edition of Taliesin on the theme ‘Mathematics’. It was not accepted and it has not been published elsewhere.

Read Full Post »

Why are sandwiches feminine? (And other interesting questions)

The Llinell, not the linell.

The llong, the llinyn, the llyfr, the llwyn.

Sali Mali is counting the sandwiches,

Un, dwy, tair, pedair,

because sandwiches are feminine aren’t they?

But why are sandwiches feminine?

And how to know when to mutate –

and when not to?

Meddal, trwynol, llaes, Cysefin.

I have the table in the back of my dictionary,

But it may as well be on quantum physics from the planet Siwenna!

And what of the acen grom?

and other decorative symbols?

They look very nice on the page,

and add a Je ne se quoi to people’s names,

I must admit.

Siôn, Siân, Llŷr and Andrèa.

But I can’t for the life of me remember the rules,

and they’re a nuisance to type as well.

Complicated codes like some nightmarish semaphore,

it’s enough to keep someone from blogging!

And how to write the date even?

-af, -fed, -ydd, -ed,

And why are some things un-deg-tri,

While others are dair-ar-ddeg?

I’m a stranger to the language of my heart –

in every “correct” sense anyway.

And yet there’s a beauty which lies within the complexity,

Of the old tribal language shrouded in mystery.

With its pretty idioms and poetic phrases,

Steeped in a history which continually amazes.

Morphological traditions which contemporaries respect,

and the richness derived from each dialect.

A vivaciousness of spirit when Cymraeg is spoken,

So proud are we that it has not been forsaken.

And thus I am willing to study diacritics,

 For the honour to write with their added aesthetics.

I’ll embrace now the teg, tecach, and teced,

the drud, the drutach, the drutaf, the dryted.

It’s a pleasure to learn how to correct my gwallau,

and to learn the correct way to count the brechdanau.

This poem is a translation of my poem “Why are sandwiches feminine? (And other interesting questions)”  which was published in my column “Synfyfyrion llenyddol (literary musings)” And also in the magazine “Voice” (United press); the translation was published with the Welsh version in “Voice”./ Y mae’r cerdd yma yn cyfieithiad o fy ngherdd “Pam fod brechdanau’n fenywaidd? (A chwestiynau eraill)” a chafodd ei cyhoeddi yn fy ngholofn “Synfyfyrion llenyddol” a hefyd yn y cylchgrawn “Voice” (United press); cyhoeddwyd y cyfieithiad gyda’r fersiwn Gymraeg yn “Voice”.

Read Full Post »

Llygaid

 

Tyllau oer o aeaf cas,

crisialau creulon, llygaid glas,

caledu’n glou i guddio hen boen,

daw ias oer dros fy nghroen.

 

Cywilydd i mi fod mor ffôl,

disgwyl i ti ddod yn dy ôl,

mor annwyl oeddet ar yr adeg,

ond gwenwyneg yr wyt ti ychwaneg.

 

Wrth fy modd, fy nghalon yn canu,

ond mae’r teimladau wedi diflannu,

wedi mynd y ddealltwriaeth,

cydymdeimlad wedi symud ymaith.

 

Dy edmygedd i mi wedi suddo,

a rŵan mi wyt ti yn fy rhybuddio,

‘Paid â siarad amdana i, nag i mi,

peth bach gwirion yr wyt ti’.

 

Fy siarsio nad wyt yn fy ngharu,

a dy fod ti wedi alaru,

allan o’m dyfnder a’r Gwyddel hynach,

mewn byd gwahanol a rheolau cymhleth.

 

Ond deall ddylet wedi gwneud,

merch ifanc wedi cyffroi gan ddweud,

wrth ffrind – ‘dwi ddim yn siŵr’ medd fi,

beth oedd yn digwydd rhyngot ti a fi.

 

Teimlad ofnadwy o gael fy mradu,

cywilydd am y cysylltiad ti’n gwadu,

patrwm poenus a ddilynais,

dros sawl un fel ti a wylais.

 

Ond hen yw’r hanes erbyn hyn,

gwella mae fy mywyd cryn,

ddysgais y wers yn ddigon plaen,

fod rhai fel tithau ddim gwerth y straen.

 

Cadwaf draw o rai fel chdithau,

sglein caled ar fy llygaid innau,

ag os welai eto’r llygaid glas,

fydd llygaid innau’n oer a chas.

 

Enillodd y gerdd yma’r wobr gyntaf yn gystadleuaeth y ‘Telyneg’ yn Eisteddfod y dafarn, Wrecsam (3ydd o fis Gorffennaf 2010).  Cafodd ei ddarllen gan y beirniad, Aled Lewis Evans ac roeddwn wrth fy modd!/ This poem won First prize at Eisteddfod y dafarn, Wrecsam (3rd of July 2010) in the ‘Lyric’ competition. It was recited by the Judge, Aled Lewis Evans and I was delighted!

Read Full Post »

Pam fod brechdanau’n fenywaidd? (A chwestiynau difyr eraill)

Pam fod brechdanau’n fenywaidd?

(A chwestiynau difyr eraill)

 

Y Llinell, nid y linell.

Y llong, y llinyn, y llyfr, y llwyn.

Mae Sali Mali’n cyfri’r brechdanau,

Un, dwy, tair, pedair,

Gan mai benywaidd yw brechdanau ynte?

Ond pam fod brechdanau’n fenywaidd?

A sut mae gwybod pryd i dreiglo –

A phryd i beidio?

Meddal, trwynol, llaes, Cysefin.

Mae gen i’r tabl ym mlaen fy ngeiriadur,

Ond waeth iddo fod am fecaneg cwantwm ar y blaned Siwenna wir!

A beth am yr acen grom te?

a’r symbolau deniadol eraill?

Maen nhw’n edrych yn neis iawn ar y dudalen,

Ac yn ychwanegu ryw Je ne se quoi at enwau pobl,

Mae’n rhaid i mi gyfaddef,

Siôn, Siân, Llŷr ag Andrèa.

Ond dwi’n methu’n glir a chofio’r rheolau,

Ac maen nhw’n niwsans i’w teipio ‘fyd –

Codau cymhleth fel rhyw fath o semaffor hunllefus,

Mae’n ddigon i gadw rhywun rhag blogio!

A sut mae sgwennu’r dyddiad hyd yn oed?

-af, -fed, -ydd, -ed,

A pam fod rhai pethe yn un-deg-tri,

Tra bod eraill yn dair-ar-ddeg?

Rwy’n ddieithryn i iaith fy nghalon –

Mewn pob ffordd “cywir” beth bynnag.

Ag eto, mae yna brydferthwch i’r cymhlethdod.

Hen iaith urddasol, swynol, cyfriniol,

A’i idiomau pert a’i eiriau barddonol.

Mae yna ddyfnder sy’n deillio o’i hanes maith,

A’r traddodiadau morffolegol yng ngwreiddiau’r iaith.

Y mae cyfoeth yn deillio o’r tafodieithoedd niferus,

A sioncrwydd yn yr ymennydd pan fo Cymraeg ar y wefus.

Ac felly rwy’n fodlon straffaglu â marciau diacritig,

Am yr anrhydedd o ‘sgrifennu yn yr iaith fendigedig.

Anwesaf yn awr y teg, tecach, a’r teced,

A’r drud, y drutach, y drutaf, a’r dryted.

Y mae’n bleser i ddysgu sut i gywiro fy ngwallau,

A dysgu’r ffordd orau i gyfrif brechdanau.

 

Cerdd yw hon megis steil ac ysbryd “The Wife of Bafa” gan Patience Agbabi ac “Over the llestri” gan Aled Lewis Evans (Ymsonau Dramatig). Cyhoeddwyd fel rhan o fy ngholofn Synfyrfion llenyddol, ym mhapur bro Wrecsam: Y Clawdd,  Gorffennaf 2010 (Rhifyn 140). Yr wyf wedi rhoi cynnig ar cyfieuthiad isod./ This poem is written in a similar style and spirit to “The Wife of Bafa” by Patience Agbabi, and “Over the llestri” by Aled Lewis Evans (Dramatic Monologues). It was published in Welsh as part of my column Synfyfyrion Llenyddol (Literary Musings) in the Welsh language community newspaper Y Clawdd, July 2010 (Issue 140). I have attempted a translation below…

 

Why are sandwiches feminine?

(And other interesting questions)

 

The Llinell, not the linell.

The llong, the llinyn, the llyfr, the llwyn.

Sali Mali is counting the sandwiches,

Un, dwy, tair, pedair,

because sandwiches are feminine aren’t they?

But why are sandwiches feminine?

And how to know when to mutate –

and when not to?

Meddal, trwynol, llaes, Cysefin.

I have the table in the back of my dictionary,

But it may as well be on quantum physics from the planet Siwenna!

And what of the acen grom?

and other decorative symbols?

They look very nice on the page,

and add a Je ne se quoi to people’s names,

I must admit.

Siôn, Siân, Llŷr and Andrèa.

But I can’t for the life of me remember the rules,

and they’re a nuisance to type as well.

Complicated codes like some nightmarish semaphore,

it’s enough to keep someone from blogging!

And how to write the date even?

-af, -fed, -ydd, -ed,

And why are some things un-deg-tri,

While others are dair-ar-ddeg?

I’m a stranger to the language of my heart –

in every “correct” sense anyway.

And yet there’s a beauty which lies within the complexity,

Of the old tribal language shrouded in mystery.

With its pretty idioms and poetic phrases,

Steeped in a history which continually amazes.

Morphological traditions which contemporaries respect,

and the richness derived from each dialect.

A vivaciousness of spirit when Cymraeg is spoken,

So proud are we that it has not been forsaken.

And thus I am willing to study diacritics,

 For the honour to write with their added aesthetics.

I’ll embrace now the teg, tecach, and teced,

the drud, the drutach, the drutaf, the dryted.

It’s a pleasure to learn how to correct my gwallau,

and to learn the correct way to count the brechdanau.

Read Full Post »

Hiraeth dodo

Daw tristwch annisgwyl drosta i eto,

Wedi i’r bychan adael heno,

Mae’r fflat mor dawel, mor wag ac mor ddiflas,

Cerddaf o’i chwmpas gan yfed yr adlais.

Yn y cryd dim ond tolciau sy’n tystio erbyn hyn,

I le fy’r baban yn gorwedd ar y fatres cyn,

Ar garped y lolfa mae ambell i degan,

Ei holion traed o amgylch y gegin.

 

Cysgodi nain wrth goginio pwdin reis,

Bwydo dodo hefo mefus bach neis,

Ag o’r stôl bren fechan y wyddor fu’n dysgu,

Ai llais bach swynol wrth iddi ganu.

 

Nid ddigalondid rwy’n teimlo ond y felan mae’n debyg

Hiraeth i mi gael ei gweld hi ychwaneg

Fy nith fach hyfryd a wyddost ti?

Mor annisgwyl o annwyl yr wyt ti i mi?

 

Y mae’r cerdd yma yn rhan o’r casgliad ‘Dodo’. Nid yw e wedi ei cyhoeddi ninlle arall/ This poem is part of the ‘Dodo’ (aunty) collection. It has not been published elsewhere.

Read Full Post »

Ei eisteddfod gyntaf (Cerdd)

Y mae hi’n cysgu’n ddwfn y nawr,

Wedi cyffro ei diwrnod mawr,

Ei thrwyn bach del wedi ei chladdu,

Ym mhen y doli Sali Mali.

 

Olion hufen iâ o amgylch ei gwefusau,

Gronynnau tywod ar ei hesgidiau,

Ai am y feithrinfa y mae hi’n breuddwydio?

Lle tynnodd y llun y mae hi’n ei chydio?

 

Toc y mae’n deffro a’i llygaid yn agor,

Dychwelyd mae’r gwen unwaith yn rhagor,

A dyma ni’n troi hi yn ôl tuag adref,

i’r fflat ger-yr-afon, draw yn y pentref.

 

Ys gwn i os cofith manylion y dydd,

Dwn i’m ond yn sicr, mae gen i ffydd,

Gyda nain, taid a dodo, fe gafodd hi hwyl,

Ar ei hymweliad cychwynnol i faes y brif ŵyl.

 

Y mae’r cerdd yma yn rhan o’r casgliad ‘Dodo’. Nid yw e wedi ei cyhoeddi ninlle arall/ This poem is part of the ‘Dodo’ (aunty) collection. It has not been published elsewhere.

Read Full Post »

30

Gwallt yn llwydi, gwasg yn lledaenu,

crychion ysgafn yn patrymu’r croen,

o amgylch fy llygaid blinedig.

Ddim eto’n hen, ag eto ddim yn ifainc,

bwgan y ddeg-ar-hugain yn fy helfa,

trwy’r byd effro ac yn fy nghwsg.

Ddim yn briod, ddim yn llwyddiant,

ddim yn hydal hyd yn oed.

Pendroni’n ddiflas am fy methiannau,

 cyn lleied yr wyf wedi ei wneud,

a’r chymaint na wnes i eto,

dros gyfnod fy einioes ddibwys.

 

Ni freuddwydiais am foethusrwydd,

enwogrwydd na gogoniant ychwaith,

ond meddyliais y byddaf, erbyn hyn,

â mwy i ymfalchïo ynddi.

Lle aeth pethe o chwith tybed?

i’r hogan fach hapus, llawn brwdfrydedd?

Ddim yn brydferth, ag eto’n reit ddel,

yn synhwyrol, heb fod yn rhagorol.

Yn ddigon clên hefyd, cyn i’r cymylau casglu,

a ddim am ddiffyg ymdrechu mae’r bai.

Mae fy mywyd braidd yn siom i mi felly,

Ac yn aml mae’r felan yn codi ynddo i.

 

Ag eto wrth i mi heneiddio,

mae’r dicter milain yn ymdawelu.

Rwy’n hidio llai, ac yn derbyn fwy,

yr hyn a dynghedwyd i mi.

Y mae’n rhaid cyfaddef, rwyf weithiau’n ymfalchïo,

yn fy nhristwch a digalondid.

Ella’n wir mai dyma fy nawn,

i berffeithio melys wylo.

Eto i gyd, ella mai dryswch,

Sy’n fy ngafael yn fy argyfwng..

Gobeithiaf pan yr wy’n cwrdd â’r bwgan,

Y daw pethau’n gliriach i mi unwaith eto.

 

Cerdd yw hon megis steil ac ysbryd “The Wife of Bafa” gan Patience Agbabi ac “Over the llestri” gan Aled Lewis Evans. Nid yw’r gerdd yma wedi ei cyhoeddi hyd yma./ This poem is written in a similar style and spirit to “The Wife of Bafa” by Patience Agbabi, and “Over the llestri” by Aled Lewis Evans. It is currently unpublished.

Read Full Post »

Cariad ffaeledig

Yr unig ddiweddglo posib i’r stori,

ond mae fy nghalon yn dal i dorri.

Bywydau cymhleth wedi plethu,

mewn perthynas wedi methu.

 

Dymchwel gwnaeth y byd bach diogel,

a thrist a phoenus fu’r ffarwél.

Hen dro і bethau droi yn chwerw,

ni’n dau wedi ein siomi’n arw.

 

Llwyddais ddelio hefo’r colled,

mewn agwedd parchus, call ac aeddfed.

Ond rhyw ddydd wnei di ddifaru,

i ti anghofio sut і fy ngharu.

 

Nid yw’r gerdd yma wedi ei gyhoeddi/ This poem is unpublished.

Read Full Post »